Nemen van Risico door de maatschappij

Dirk Geldof

Dirk Geldof, schrijver van:”niet meer maar beter” schrijft in zijn blog dat het eigen is aan de risicomaatschappij dat we steeds meer risico’s produceren die we eigenlijk niet langer kunnen controleren. Dat al of niet kunnen controleren houdt het nemen van het risico in. De kans op gevaar niet onder ogen willen zien of de kans op schade veronachtzamen is de ijdelheid van de mens die zich boven mogelijke voorvallen of verwikkelingen wil stellen.

Fukushima Tepco Plant

Bij Fukishima komt de blootstelling aan gevaar vermenigvuldigd met het gevolg en de waarschijnlijkheid letterlijk tot een “gevaarlijke blootstelling”.
Volgens Geldof is deze nucleaire ramp in Japan (voorlopig nog) niet zo erg als de kernramp in het Russische Tchernobyl in 1986. Daar vielen tientallen doden en kregen sindsdien duizenden mensen vormen van kanker of leukemie. De volgende uren en dagen zullen cruciaal zijn om te kijken of men de escalatie in Japan kan stoppen.

Sinds het begin van de Fukushima nucleaire crisis kunnen wij zien hoe de autoriteiten consequent bleven in het minimaliseren van de risico’s. Zowel de risico’s en omvang van radioactieve vervuiling worden volgens mij erg onderschat. Greenpeace is naar Fukushima gekomen om getuige te zijn van deze crisis en om een onafhankelijk inzicht te brengen in de radioactieve vervuiling.

Ook al heeft Tepco woensdag 6 april een mengsel van zaagsel, krantenpapier, beton en een soort vloeibaar glas gebruikt om het lek van kernreactor 2 te dichten, de stralingsgordel zal zich uitbreiden en de schade verder zetten.

Om risico’s te beheersen, kunnen maatregelen genomen worden. Hierbij kunnen zowel maatregelen ten opzichte van de kans dat de gebeurtenis plaatsvindt als het scenario als het gevolg genomen worden. De overheid draagt in eerste instantie de hoofdverantwoordelijkheid.

Ulrich Beck

De regeringen, die ook zelf gevangen zijn volgens de Duitse socioloog Ulrich Beck, zouden echter hun oren eens meer ter ore moeten leggen aan de specialisten die ons over het onzichtbare gevaar meer kunnen inlichten.

Zijn boek Auf dem Weg in eine andere Moderne (Vert: Risicogemeenschap – op weg naar een andere moderniteit) (1986) werd, door de Kernramp van Tsjernobyl een bestseller in Duitsland en werd in 1992 in het engels uitgegeven waardoor het nog meer bekendheid binnen kringen van de sociologie en de milieuwetenschappen kreeg. Het boek behandeld het thema van hedendaagse risico’s. De risico’s slaan vooral op risico’s van moderne technieken als genetisch gemodificeerd organisme, kernenergie en nanotechnologie.

Op 15 maart kreeg hij een spreekkans in het Europees parlement waar hij ook in ging of het geen mythe was dat er een Europese gemeenschap als som van nationale societeiten zou zijn en dat wij niet ingaan op de antwoorden op de vraag hoe wij Europa ervaren op dagelijks vlak.

God heeft de mens vrijheid gegeven en die is volgens het gevoelen in de laatste jaren opmerkelijk toegenomen. Maar de geweldig snelle ontwikkeling en industrialisatie geven volgens mij ook een vals of in ieder geval een vervormd beeld Al die technologische snufjes maken dat leven toch zo veel gemakkelijker volgens de mensen. Maar staan ze even stil bij de mogelijke gevaren van de stralingen van hun wifi toestel, draadloos internet, mobiele telefoon, enzovoort? Welke invloeden hebben al de technische toestellen in ons huishouden. Velen lachen met die mensen die beweren dat die stralingen ervan nefast zijn voor onze gezondheid. God bekommert zich wel over Zijn Schepping maar kan ook het omgekeerde gezegd worden? Bekommert de mens zich wel om die Schepping welke zij in bruikleen hebben gekregen?

Wij hebben niet enkel te doen met de aardstralen, ook al worden ze door velen niet erkend, die niet één energie zijn, want wij laden er nog zoveel andere stralen boven op de invloeden van waterstralen en aardbreuken.

Laagfrequente magnetische velden zijn misschien niet schadelijk voor de gezondheid, maar een overdosis aan op zich onschadelike stralingen kan wel een groot gevaar worden. En de nucleaire straling is zeker iets waar wij niet te licht mee mogen omspringen. Ook al zou de impact op de gezondheid – behalve bij zeer hoge dosissen – pas later blijken. Het is niet omdat het pas vele jaren later is dat mensen ziekteverschijnselen vertonen die in verband zouden kunnen gebracht worden met bepaalde milieu rampen dat regeringen vandaag hiervoor hun verantwoordelijkheid willen dragen.

Ook al zijn gezondheidseffecten van elektromagnetische straling moeilijk te traceren en te beoordelen mogen wij de risicos er niet zo maar opzij leggen. En dat is wat onze maatschappij maar al te graag doet. “Wat niet weet, wat niet deert”. “Best onderzoeken wij bepaalde dingen niet of hoeven wij er geen geld in te steken want wij zouden eens tot onthullende resultaten kunnen komen die ons zouden kunnen dwingen om tot actie over te gaan.” Dat is de mentaliteit van de hedendaagse consument geworden die zich liever nestelt in allerhandige aardige gadgets die voor hem het leven leuker schijnen te maken.

Zij dit dit alles bagattallesieren en zeggen dat volgens de hormesis-theorie het goed is om  een klein beetje gif en een klein beetje straling het afweerstelsel, te laten prikkelen  waardoor ons lichaam beter gaat functioneren. Persoonlijk ben ik voorstander van homeo- en fytotherapie, maar hier gaat men die natuurlijke weerstandsverhogingsprincipes ver te buiten. In een van de Nederlandse wetenschapsjournalist Simon Rozendaal (Rotterdam, 1951) zijn eerdere nucleaire overpeinzingen vergelijkt hij die stralingen  die wij moeten ondergaan als een kans om onze weerstand te verhogen. Ook geeft hij aan dat kernenergie ongelooflijk veel veiliger is dan steenkool. In totaal zijn er bij kernenergie maar enkele tientallen doden gevallen waar datzelfde aantal door de ongelukken in kolenmijnen al in een maand worden gehaald. Daar zie je maar hoe je het risico wil bekijken. Doch haalt hij ook aan dat om de continuïteit in de maatschappij te verkrijgen het kernafval enkele eeuwen lang in de gaten zal moeten worden gehouden. Wie daar verantwoordelijk voor gaat zijn en hoe deze verantwoordelijkheid goed gedragen zal kunnen worden vermeld hij niet, alsook het prijskaartje komt niet ter sprake. Rozendaal vraagt zich af of wij wij als samenleving wel rationeel genoeg zijn om kernenergie te accepteren? Maar moeten wij het zo maar in onze strot laten rammen? En mogen wij zulk een verwoestende energievorm het leven van deze en volgende generaties laten bepalen?

De mei 1968 beweging bracht niet enkel mensen te been die reageerden tegen het toen gangbare beleid. Zelfs wij als jonge pagadders trachtten ook duidelijk te maken dat wij ons hart bij de maatschappij hadden en dat wij vonden dat men de wereld letterlijk en figuurlijk aan het vergiftigen was. Ook al waren de proteststakingen in eerste instantie gericht tegen de “oude maatschappij” en traditionele moraliteit, waarbij vooral het onderwijssysteem en werkgelegenheid bekritiseerd werden groeiden in de zijmarges vele bewegingen waaruit later ook de groene partijen zouden uit voortspruiten. De Kabouters, Agalev, de Groenen, Groen Bewind. Deze groene jongens gingen ook niet akkoord met het vele straat geweld dat er werd uitgeoefend door beide partijen, de betogers en de ordemachten. Hun doel was voornamelijk het milieubewustzijn en de levenskwaliteit te promoten. De gedachten van die groene jongens werden weg gelachen als naïef. en ja misschien waren wij wel echt naïef en zijn wij dat gebleven. Al zijn er velen van die betogingen later boegbeelden geworden van dat zelfde establishment waartegen zij streden zijn er andere flowerpower mensen die wel hun liefde hebben behouden voor moeder aarde.

Edward Teller

Edward Teller voorspelde al in de jaren zeventig dat het eerste serieuze ongeluk met een kerncentrale ofwel in een communistisch land ofwel in de Derde Wereld zou plaats hebben. Daarin heeft hij gelijk gekregen (Tsjernobyl) maar hij zou niet hebben bevroed dat juist de Westerse samenlevingen niet in staat blijken te zijn om op een rationele en verantwoorde wijze met kernenergie om te gaan.

Er zijn belangrijke paralellen tussen vandaag en de situatie 35 jaar geleden in heel Europa. Toen noemde het zich nog niet zo verenigd en waren er nog vele politieke waters te overbruggen. Maar de economische overwegingen en Schumanplan met de uitwerking van de  Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS) tot die economische entiteit van de huidige Europese Gemeenschappen bleven blind voor mogelijke gevaren van industiële uitbreiding en economische groei. De wind die nu overwaaide van Amerika met de hypotheek en bankcrisis bracht een voorteken dat de economische groei van het laatste decennium ten einde loopt. Bepaalde ongelukken in bedrijven werden algemeen stil gehouden in de pers of kregen slechts kleine kopjes op de tussenpagina’s.  Maar om Tsjernobyl en de crisis in Zuidoost Azië en Japan kon men niet meer heen. Europa dat gebukt gaat onder een torenhoge werkloosheid, waarvan de jongeren maar nu ook ouderen vaak het eerste slachtoffer van worden. Een hele groep mensen wordt eenvoudig weg gereduceerd. Door hun leeftijd en de daar aan gebonden anciënniteit zijn ze te kostelijk, lees niet meer nuttig geworden in deze grijpgrage maatschappij.als de politici niet opletten zal binnen enkele jaren weer een bom barsten.

Robert Schuman had ervaren in Nazi-Duitsland hoe een maatschappij kon ontsporen door alles voor zich te willen hebben.  Als vrome rooms-katholieke christen, die zowel de Duitse als Franse cultuur liefhad, en gekenmerkt werd door een intensief leven van gebed zou hij zich nu in zijn bed kunnen omdraaien. Want ik kan mij niet indenken dat hij voor zulk een egoïstische maatschappij stond, die alle risico’s zou aandurven om toch maar meer luxe en genot te winnen.

Volgens mij moeten wij niet enkel meer bewust zijn van de risico’s waarmee wij de maatschappij opzadelen, wij moeten ons beter bezinnen hoe wij met de natuurkrachten kunnen om gaan en hoe wij voor al de mensen in alle gebieden een eerlijk leefbaar milieu kunnen scheppen.

Laten wij duidelijk rekening houden met alle mogelijke gevaren die op ons afkomen en voor alles de risico’s in overweging nemen.

Lees ook:

Ocean dumping: Fukushima far from under control

Field team finds high levels of contamination outside of Fukushima evacuation zone

Nucleaire overpeinzing IV: vertrouwen in intellect

Kijk, Greenpeace: kernenergie is het veiligst!

MEI 1968: De jongeren revolte die bijna een revolutie werd. Het kan opnieuw gebeuren!

+++

Related articles

• Writing about “Agnotology, Ignorance and Uncertainty” (ignoranceanduncertainty.wordpress.com)
  In filosofie en wiskunde wordt het overwegende formele kader voor het omgaan met het onbekende aanzien als een theorie van waarschijnlijkheid. Nochtans, stelde Max Black’s baanbrekende werk van 1937 voor dat vaagheid en dubbelzinnigheid waarneembaar zijn van elkaar, van waarschijnlijkheid, en ook van datgene dat hij “algemeenheid” noemde. De 1960er en 70’s zagen een vermenigvuldiging van wiskundige en filosofische kaders die beweerden niet-probabilistische onbekenden, zoals de wazige verzamelingenleer, ruwe stellingen, mistige logica, geloofsfuncties en onnauwkeurige waarschijnlijkheden te omvatten.

  Ellsberg’s klassieke 1961 experimenten demonstreerden de keuzes van mensen kunnen beïnvloed worden door de onnauwkeurige waarschijnlijkheid (d.w.z., “dubbelzinnigheid”) kan gekend zijn.
  Enkele studies hebben voorgesteld dat Knightian onzekerheid (dubbelzinnigheid) en differentie risico het buiksysteem activeert die potentiële beloningen (het zogenaamde “beloningsmidden”) en de prefrontale en pariëtale gebieden evalueren, met de laatstgenoemde twee die actiever worden onder dubbelzinnigheid. Andere soorten van onbekenden moeten nog dieper onderzocht worden. Niettemin stelt het bewijs dus ver voor dat het menselijke brein onbekendes behandelt alsof er verschillende soorten zijn.
  

• Risky Business: Why Teens Need Risk to Thrive and Grow (psychologytoday.com)
  Volgens een recente studie van het University College London, verhoogt het risico nemende gedrag om te pieken bij de adolescentie. Er wordt voorgesteld dat tienerjaren “geprogrammeerd” worden om dikwijls meer risico’s te nemen dan andere leeftijd groepen. Dezelfde studie vond ook dat tieners ook meer risico’s durfden nemen omdat hielden van de opwindende gebeurtenis van het nemen van risico’s tegenover het niet kunnen begrijpen van de gevolgen van hun gedrag.
  Nemen van risico’s en regel-breken is naar ontwikkelingsveranderingen in het brein verbonden dat dient om tieners te helpen om gezonde, analytische volwassenen te worden. Dus is een zekere hoeveelheid van positief risico nemen  noodzakelijk voor tieners om hun universele nood aan onafhankelijkheid te volbrengen, die een afzonderlijke identiteit ontwikkelt en voor het testen van autoriteit.
   
• Hoe ver willen wij gaan om risico’s te nemen voor onszelf en voor anderen? We zouden er goed bewust van moeten zijn dat wij bepaalde dingen ten goede maar ook ten kwade kunnen beïnvloeden. Alsook wordt het hoog tijd dat wij ons bewust worden van de mogelijke gevolgen van klimaat veranderingen. Die Klimaat Verandering houdt mogelijke veiligheid’s implicaties in.
  Heat, Drought, Famine All Part of Coming ‘Exponential’ Increase Of Climate-Related Disasters (treehugger.com)
  De collectieve globale reactie, die vermoedelijk de leiding van naties op de Veiligheidsraad nam, was duidelijk ontoereikend geweest, zelfs als donornaties die zichzelf niet in het midden van hun eigen klimaat-aangezette crises (de huidige V.S. hittegolf niettegenstaande) bevonden.
• Flood victims ‘fear climate change’ (confused.com)
  Mensen gaan waarschijnlijker denken dat zij kwetsbaar voor de resultaten van klimaatsverandering indien zij zelf overstromingen in hun buurt hebben gehad.
  Zij zullen ook veel vlugger geloven dat globale verwarming een probleem is. Psycholoog Dr. Alexa Spence, aan de Universiteit van Nottingham, zei: “Wij weten dat vele mensen geneigd zijn klimaatsverandering als ver afgelegen te zien,  andere mensen en plaatsen treffende.

  Nochtans geeft de mogelijke ervaring van extreme weergebeurtenissen, zo als het hebben van een overstroming; het potentieel om de denkwijze betreft de klimaatsverandering van de gewone man te doen veranderen. De gebeurtenisssen in de eigen omgeving beïnvloeden veel meer het denkpatroon door het echter te maken en tastbaarder. Die ervaring kan het risicogedrag ook veranderen en uiteindelijk resulteren in geweldiger intenties om zo te handelen dat houdbare resultaten kunnen behaald worden.

Er zijn belangrijke paralellen tussen vandaag en de situatie 35 jaar geleden, niet alleen in Frankrijk, maar in heel Europa. De economische groei van het laatste decennium loopt ten einde en de crisis in Zuidoost Azië en Japan kondigt nieuwe rampspoed aan. Europa gaat gebukt onder een torenhoge werkloosheid, waarvan de jongeren vaak het eerste slachtoffer zijn.